PRI LA INSTRUADO DE ESPERANTO AL INFANOJ

Dum la jaroj 1998 kaj 1999 mi instruis Esperanton en antauxlernejo.  La klasanoj agxis tri, kvar kaj kvin jarojn.  Ilia nombro variis inter dek kvin kaj pli ol tridek. 

Estus trafa demando, kiel mi, antauxa instruisto, esploristo kaj
administranto je nur la universitata nivelo, trovigxis en tia situacio.
Kaj la respondo devus esti, ke ne pro konstato de bezono aux oportuno, sed nur preskaux hazarde.

En tiu tempo logxis en mia plej proksima urbo, Armidale en la nordo de Novsudkimrujo, Auxstralio, unu alia Esperantisto, laux profesio dentisto.
Lia fileto vizitadis la lokan Montessori-antauxlernejon.  Frue en la jaro 1998 ties estraro akceptis la proponon de la patro, ke li instruu Esperanton al la infanoj.  Li petis min helpi, kaj kompreneble mi konsentis.  Tamen en aprilo, tuj antaux la unua leciono, li neatendite decidis, ke mankas al li suficxe da tempo por plenumi sian proponon.  Tion, do, devis mi sola fari.

Sekvis periodo de eksperimentado kaj iompostioma lernado, el kiu evoluis plimalpli definitiva formo de la instruado.  En tio multe helpis la kunlaborado en la dua jaro de mia edzino Barbara.

La lecionoj okazis unu fojon semajne, kaj dauxris cxirkaux duonon de horo.
En la malfrua parto de 1998, pro la kresko de la lernantaro, mi devis dividi la klason en du kaj ripeti la lecionojn.

La infanoj sidis sur la planko en pluraj vicoj.  Cxe nia eniro ekauxdigxis junaj vocxoj:  "Saluton, Ron!  Saluton, Barbara!  Saluton!  Bonan matenon! Bonan tagon!".  Ni eksidis sur segxoj jam lokitaj antaux la klasanoj.
Sekvis kuna kalkulo de la alestantoj.  La novalvenintoj rapide lernis reciti kun la aliaj "Unu, du, tri, kvar ...", dum per unu mano mi elmontris grandan kartonpecon portantan la ciferojn kaj ties vortigon, kaj per fingro de la alia indikis lauxvice la infanajn kapojn.

Mi variigis la ordon de la aliaj lecioneroj.  Cxefaj inter ili estis kantado, ludoj kaj la prezentado de ilustritaj rakontetoj, kvankam de tempo al tempo mi ankaux enkondukis arojn da simplaj esprimoj jam skribitaj grandlitere sur blanka kartono.

Bedauxrinde io en la kredo de la montessorianoj malpermesis la uzon de televizio, inkluzive de vidbendoj ecx de la kvalito kaj utileco de Mazi.
Mi rimarkis ankaux, ke komputoro de la marko Apple restas sur flanka tablo en la cxefa klascxambro, lauxsxajne neniam uzita.  Kaj ecx mankis al la klascxambroj nigraj kaj blankaj tabuloj, pro kio mi devis kunporti jam preparitajn elmontrilojn.  Ia kompenso ante la mankon de vidbendkapablo
konsistis en tio, ke estis necese teni la atenton de la infanoj per dauxra aktiveco iliaflanke, cxu fizika, cxu mensa - kio sendube stimulis la lernadon.

Ni uzis precipe du formojn de ludo. 

Unu estis "Simon diras".  La listo de agoj estis suficxe granda.
"Ekstaru!"  "Tusxu la nazon!"  "Manojn sur la kapon!"  "Levu la manojn!" "Mallevu la manojn!"  "Saltu!" kaj, tuj post tio pro la plankosxanceligxo,
"Cxesu!"  "Eksidu!"  "Fermu la okulojn!"  "Malfermu la okulojn!"  "Skuu la kapon!"  "Montru kvin fingrojn!"  "Diru 'Saluton'!"  Komence, kune kun cxiu parolata komando mi montris kartonpecon surhavantan kaj la vortojn kaj
simplan ilustrajxon.  Poste mi ofte nur diris la komandon, kun aux sen la antauxa "Simon diras".

Por la alia cxefa ludoformo mi preparis tridek kvar grandajn kartojn.
Duono de ili portis majuskle la nomon de objekto:  arbo, auxto, aviadilo, birdo, domo, floro, horlogxo, hundo, kato, knabino, knabo, libro, ponto, pordo, robo, segxo, tablo.  Sur la ceteraj dek sep mi faris kolorajn desegnojn de tiuj objektoj.  Per la kartoj eblis diversaj ludoj.  Ni povis disdoni la bildkartojn kaj elmontri unu post alia la nomkartojn, por ke la posedanto de la koncerna desegnajxo venu antauxen redoni gxin.  Ni povis disdoni ambaux arojn da kartoj, por ke cxiu infano tenanta vorton sin parigu kun tiu tenanta la respondan bildon.  Kaj ni povis simple montri vortkarton, demandante "Kio estas cxi tio?", kaj vidi kun gxojo la pli klerajn el la klasanoj sonigi la literojn, gxis ili prononcis kaj komprenis la nomon.

La infanoj sxatis rakontetojn.  Komence mi skribis angle kaj tradukis en Esperanton simplan version de Orharulino kaj la tri ursoj, kaj prezentis gxin en la du lingvoj.  Mi ankaux tradukis el libretoj el de la lerneja biblioteko kelkajn ilustritajn rakontojn, kiujn la klasanoj jam bone konis en la angla. 

Tamen mi trovis multe pli efike mem verki tauxgajn rakontetojn en Esperanto, kaj prezenti ilin kun cxiu mallonga frazo skribita preslitere sur granda folio kaj tie ilustrita kolore.  (Kelkajn el la ilustrajxoj faris talenta nepino mia, la ceterajn mi mem.)  Estis necese la unuan fojon doni plenan tradukon en la anglan, frazon post frazo.  Sed, cxar la infanoj sxatis ripeton de konataj rakontoj, eblis la duan aux trian fojon
grandparte preterlasi tradukadon kaj ecx fari, de tempo al tempo, demandojn pri la signifo aux sekvo de iu bildo.  La tekstojn, sed ne la ilustrajxojn, de dek el tiuj rakontetoj mi prezentos en aldonajxo al tiu cxi eseo.

Ecx pli ol rakontojn la klasanoj gxuis kantadon.  Plurajn el la kantoj mi trovis en eldonita kolekto en Esperanto. 

La infanoj aparte sxatis Mortis la koko, kaj fakte prezentis gxin antaux granda auxdantaro de familianoj kaj amikoj okaze de la lerneja kristnaska festo fine de 1998.  La kanto tekstas:  "Mortis la koko, mortis gxi.
Mortis la koko, mortis gxi.  Ne plu kantos gxi, koko-di, koko-da.  Ne plu
kantos gxi, koko-di, koko-da.  Koko koko koko koko-di, koko-da.  Koko koko
koko koko-di, koko-da."  La melodio estas jena:

[Cxi tie aperas liniaro]

La tekston mi skribis sur granda kartonpeco, por ke la infanoj konatigxu kun la aspekto de la vortoj.  Por instrui la melodiojn mi uzis malgrandan elektronikan klavinstrumenton, kiun mi trovis en la cxefa klascxambro. 

Alia sxatata kanto estis Rugxa pomo, kiu uzas la melodion de Frère Jacques:

[Cxi tie aperas liniaro]

La unua strofo tekstas:  "Rugxa pomo, rugxa pomo, estas gxi, estas gxi.
Pomo estas frukto, pomo estas frukto.  Frukto, jes!  Frukto jes!"  Krom la originalaj tri objektoj (rugxa pomo, nigra kato, blua tablo), mi aldonis ses aliajn (flava robo, bruna vazo, verda pino, blanka cigno, griza sxarko, ora suno);  kaj por cxiu el tiuj mi preparis grandan karton kun la nomo kaj kolora ilustrajxo.

Mi eksperimentis ankaux per versio en Esperanto de Here we go round the mulberry bush:

[Cxi tie aperas liniaro]

Gxi havis ok strofojn.  La unua tekstis, "Cxirkaux la arbo dancas ni, dancas ni, dancas ni.  Cxirkaux la arbo dancas ni en malvarma, frosta mateno."  Por la postaj sep strofoj mi uzis matenajn agojn, kiajn la infanoj povis mimi:  "Tiel la manojn lavas ni";  "Tiel la dentojn brosas ni";  "Tiel la harojn kombas ni";  "Tiel la sxuojn lacxas ni";  "Tiel la lakton trinkas ni";  "Tiel la gantojn portas ni";  gxis "Al la lernejo iras
ni".  Montrigxis, tamen, ke kanto enhavanta tiom da variado estas iomete tro komplika por la plimulto de la klasanoj:  eble gxi pli tauxgas por infanoj de ses gxis dek jaroj.    

Nur unu kanteton mi mem tute verkis.  Temis pri korpopartoj.  La melodio estis simplega: 

[Cxi tie aperas liniaro]

La unua strofo tekstis:  "Mi havas unu kapon, jes, kapon, jes, kapon.  Mi havas unu kapon.  Jes, kapon havas mi."  Je cxiu mencio de la kapo, kies unuan silabon oni aparte emfazis, la infanoj devis tusxi sian kapon.
Simile, "Mi havas du orelojn . orelojn havas mi";  kaj "du okulojn";  kaj "unu nazon";  kaj "unu busxon";  kaj "nur du manojn";  kaj "nur dek
fingrojn";  kaj "du piedojn";  kaj "du genuojn".  Por cxi tiu kanto mi preparis elmontreblajn kartojn, cxiun kun teksto kaj ilustrajxo, kiujn eblis uzi ankaux aliokaze por instruado pri la nomoj de la korpopartoj.

La estrino de la antauxlernejo sin demandis, cxu eblas interesigi la
gepatrojn pri Esperanto pere de la infanoj.  Laux sxia propono mi verkis
kelkpagxan resumon pri la gramatiko, la prononco kaj tiel plu, kun
ekzemploj de oftaj vortoj kaj esprimoj;  kaj gxin sxi disdonis.  Neniu
poste petis pluan informon, ecx malpli lecionon. Tamen mi ja rimarkis, en
la gazeto de Universitato de Novanglujo, reklamon pri la "parent-run,
non-profit" infanlernejo, sciigantan interalie, "French, recorder and
Esperanto taught".

Laux mia scio, neniu el la infanoj dauxrigis sian kontakton kun Esperanto,
post kiam li aux sxi progresis al elementa lernejo;  kaj tian atingon mi ja
ne atendis.  Tamen mi kuragxas esperi, ke la plimulto da ili restos
konantoj, ecx se ne sciantoj, de la lingvo, kaj ke tial ili estos des pli
impresigxema, kiam ili renkontos tiajn influojn, kiaj varbis nin nunajn
Esperantistojn.  Krome mi devas konfesi, ke mi mem profitis de la sperto:
instrui ne malofte montrigxas la plej efika metodo lerni.