Korelativoj
Hejmen ] Supren ]

 

Dahlenburg
Chaves
Korelativoj
Mazi
Lingvo-simpligo
Kukola ovo
Notlibro 96/2
El la landoj 96/2
Reagoj 96/2
Leterkesto 96/2
Recenzoj 96/2

Félix Garcia Blázquez

Didaktikaj problemoj en la instruado de korelativoj

 

En la instruado de Esperanto, specife en perfektigaj kursoj, oni povas rimarki ke konsiderinda nombro de partoprenantoj suferas pro manko rilate al ilia kapableco distingi inter la uzoj de la korelativoj io kaj iu, precipe en la demonstrativoj. Ekzemploj:                        „tio tablo”  anstataux  „tiu tablo”             

                        „tioj arboj”  anstataux  „tiuj arboj”.

Cxi tiuj eraroj estas atribueblaj aux al malatento de la lernanto aux al malperfektoj en la metodo de instruado. Kiam la instruanto demandas la lernanton pri la motivo, kial li uzas „tio” anstataux „tiu”, la lernanto argumentas „Al mi oni instruis ke tiu estas uzata por personoj kaj tio por objektoj.”

Efektive, se ni konsultas la bone konatan tabelon pri korelativoj, ni konstatos ke en la plimulto de la lernolibroj oni eksplikas la skemon jene:

                        serio iu - individuo,

                        serio io - objekto,

kio iamaniere pravigas la eraron de la lernanto, kaj aliflanke malkasxas difekton en la didaktiko de la instruado. Vere, ni antauxsupozas cxi tie ke cxia skemo konstituas simpligitan alproksimigxon al la realo, kaj niaokaze gxi emas indiki resume la elstarajn karakterizojn de la korelativoj. Oni ne intencas tie cxi kritiki la nuran fakton ke ekzistas skemo, sed nur atentigi ke tiu konceptado kauxzas ke la komencanto eraras. La ideo estas perfektigi aux kompletigi la skemon por eviti ke la lingvouzanto falu en la montritajn erarojn. Prezentigxas antaux ni la dilemo: aux ni plu sekvas la tradician konceptadon de la tabelo kaj lasas ke la lernanto post multaj jaroj de praktikoj kaj eraroj lernu mem cxiujn gxiajn funkciojn, aux ni liveras detalan klarigon, kiu kompreneble estos pli preciza kaj racia, sed samtempe iomete komplikos la lingvoinstruadon. Ni ekzamenu kelkajn ekzemplojn de la io-serio:                        Kio estas tio? - Tio estas kato.

                                                        Lito estas io utila por ripozi.

                                Via problemo estas ke vi komprenas nenion.

                                                    Kio li estas? - Li estas tajloro.

                                                       Kion vi diras? - Mi diras ke vi laboras mise.

En la supre montritaj ekzemploj oni povas konstati ke la io-serio povas signifi ne nur objektojn, sed ankaux vivantajn estajxojn kaj ecx agojn, kiel en la lasta ekzemplo. Aliflanke, oni povas vidi ke neniu io-termino akompanas substan-tivon. Do, nepre ili cxiuj estas pronomoj.

Ni ekzamenu la iu-serion:                        Tiu lernanto estas la plej inteligenta.

                        Tiu kato apartenas al mia fratino.     

                        Tiu arbo estas tre alta.

                        Kiu lernanto estas la plej inteligenta?

                        Cxiu laboristo havas sian propran ilon.

                        Neniu partoprenanto alvenis malfrue.

En tiuj ekzemploj la terminoj de la iu-serio cxiam akompanas substantivon. Do, nedisputeble ili cxiuj estas adjektivoj. Ni vidu ankaux aliajn ekzemplojn por la uzo de iu-terminoj:                        Tiu cxi tablo estas el ligno, kaj tiu estas el metalo.

                        Neniu alvenis malfrue hodiaux.

                        Kiu estas la plej inteligenta?

En la cxi-lastaj ekzemploj la substrekitaj iu-vortoj akompanas neniun substantivon. Ili sxajne estas pronomoj. Sed ni devas memori ke en cxia lingvo natura aux nenatura, ekzistas lica figuro nomata elipsio, pere de kiu oni povas subkompreni terminojn. Cxu ili estas antauxe menciitaj aux simple trovigxas en la menso de la parolanto? Niaokaze temas pri substantivoj aluditaj per la adjektivoj.

Konkludo: Oni devas forlasi la dogmon: iu = individuoj, io = objektoj, kaj substitui ilin per la jeno: iu por adjektivoj kaj io por pronomoj. Preferinde oni ne indiku pri kiaj adjektivoj aux pronomoj temas, kauxze de manko de unuformeco en la nomenklaturo de diversaj naciaj lingvoj.

Konsultitaj verkoj:

Jorge Hess: Sabe Ud. Esperanto? Buenos Aires.

Ergoto de Bonaero: Habla Ud. en Esperanto? Buenos Aires. 1972.

A. Couto Fernandes: Curso de Esperanto. Rio de Janeiro. 1965.

Ing. Félix Garcia Blázquez

Apartado 75.090, Caracas 1070-A, Venezuelo