E-o en la lernejo
Hejmen ] Supren ]

 

Instruinda somero
Freinet
Sxulco
Reguleco de scimemoro
E-o en la lernejo
Euxropa Kalendaro
El la landoj 96/3
Recenzoj 96/3
Reagoj 96/3
Forumo 96/3
Leterkesto 96/3

Harald Schmitz:

Esperanto en la lernejo - kelkaj spertoj kaj konsiloj

Tri monatojn post mia esperantistigxo en 1987 mi komencis instrui la internacian lingvon en Kolonja gimnazio, Germanio, okaze de projektsemajno pri „alternativaj lernmetodoj”. Kompreneble tio estis iom aventura entrepreno, sed kun la helpo de Tesi kaj la sperta samideano Martin Haase la afero iel sukcesis. La 20 gelernantoj simple akceptis, ke mi estis kvazaux samkursano, ili korektis miajn sciigojn sur la „nigra breto” (plejparte per mankantaj akuzativaj n-oj), tradukis Werner kaj Asteriks - komiksojn por la prezento-tago kaj ecx verkis germanan-esperantan rakonteton pri Kolbasetido, la ekstertera estajxo, kiu vizitas nian planedon kaj ege miras pri nia nesolvita lingva problemo.

En retrorigardo cxi tiu agado sxajnas al mi preskaux ideala komenco de E-kurso en lernejo. Gxi estis intensa (kvin lecionojn tage) kaj okazis dum la matena oficiala lernotempo. Laux mi intensa kurso ebligas plej bone montri unu cxefan trajton de nia lingvo, nome gxian relative facilan kaj rapidan lerneblecon. Post unu semajno laborema junulo povas lege kompreni jam multon, helpate de vortaro skribi unuajn tekstojn kaj havi bazan konversacion pri personaj detaloj, t.e. nomo, agxo, familio, naskigxdato, hobioj kaj bonfarto. Kaj, suficxe mirige por la plimulto, la 16-regula gramatiko estas preskaux komplete enkondukita.

Sed bedauxrinde ne cxiujare oni organizas projektsemajnon kun tauxga supertemo, je kiu eblas starigi E-kurson. Tamen oni povas komenci per intensa kurso, kvankam iom alimaniere: Elektindas semajno kun malmultaj (lernejaj) kromaktivecoj, ekz. en la Rejnolando la tempo post karnavalo je la fino de februaro aux eko de marto, kiu estas tauxga por instrui nian lingvon dum tri sinsekvaj posttagmezoj, dum po tri horoj.

Antauxa perafisxa kaj busxa varbado en la lernejo certigu, ke almenaux deko da lernemuloj trovigxu en via instrucxambro. Idealaj por la varbado cetere estas la lecionoj, en kiuj vi devas anstatauxigi gekolegojn kaj kiam vi povas paroli pri Esperanto kaj interalie atentigi pri la planita kurso.

La vera laboro komencigxas post la intensa kurso, vi devas vivteni la intereson kaj multnombran partoprenadon de la gejunuloj. La bazo por tio povas esti re­gula laborgrupo kun unu plena horo aux du lecionoj semajne. Kompreneble pliaj rapidaj lingvaj sukcesoj tiel ne atingeblas. Unufoja lernado po semajno, ofte vespere, simple ne suficxas. Do, se iel eblas, la gelernantoj baldaux partoprenu ankaux eksterlernejajn kursojn, ekzemple semajnfinon por progresintoj. GEJ ofertas tiajxon regule (ekz. en Bonn), sed ankaux la t.n. kafoklacxoj, kulturaj semajnfinoj kaj similaj renkontigxoj estas tauxgaj arangxoj. „Tauxga” cxi tie signifas malmultekosta, relative proksima kaj plena je aliaj junuloj. (Cxar la kutimaj lokaj klubvesperoj kun longjaraj, parolegemaj, foje gxisostaj samideanoj ne cxiam estas la ideala allogajxo por 15-jara komencanto!) Se vi havas tempon kaj energion, vi kiel instruisto, akompanu vian sxafareton al tia kurso. Ofte ege indas sperti alian instruiston cxe la laboro por kopii novajn metodikajn ideojn.

Aliaj instigiloj por ligi vian grupon al la movado estas grupa aux individua korespondado kaj la abono de magazino kiel Juna Amiko. Por pli ol 6 jarabonoj oni pagas nur po 9 gmk por 1995.

 

Laux mia propra sperto tre valoraj je la lerneja agado estas vizitoj de (eksterlandaj) samideanoj, kiujn oni - se iel eblas - cxiam invitu al la lernejo. Ekzistas multaj eblecoj por havigi al si gastojn kiuj parolas la internacian lingvon:

Aligxo al Pasporta Servo dauxre estas tre rekomendinda afero! Same la Amikeca Reto de SAT tauxgas por „allogi” e-istojn. Eble vi jam havas multajn personajn ligojn al ekstergermanaj gesamideanoj, ekz. korespondamikoj, kiuj sxatus unu tagon vidi vin. Post internaciaj arangxoj kiel PSI, IS aux IF eksterlandanoj ofte planas dauxrigon de restado, vojagxas tra Germanio kaj volonte subtenus vin je via loka aux lerneja agado. Nepre menciendaj kaj ege bonaj estas la servoj de Wolfgang Loose, la respondeculo de GEA pri rondvojagxoj. Li peras al vi gasto(j)n, kiu(j) prelegas pri sia lando, muzikumas, prezentas teatrajxon aux magiajxon k.s. en via klubo kaj laux interkonsento kompreneble cxe via instruista laborloko. Similajn aktivecojn lastatempe organizis s-ro Uwe-Joachim Moritz kadre de IKEL.

 

Sed kiel nun konkrete utiligi gaston lerneje ?

Fremda persono en via instruista cxambro per si mem vekas la intereson de la cxeestantaro. Ili simple auxdu kaj spertu, ke oni povas tute nature kaj flue konversacii en tiu „artefarita lingvo”. Sed bonvolu ne agi kiel lauxtparolilo aux promenanta varbomasxino: la nerekta, nealtrudema maniero efikas pli ol dumpauxza lauxtega prelegeto pri la „plej facila ilo de internacia komunikado kun nur 16 reguloj” ktp. Kolegoj, kiuj vere volas ekscii ion pri la lingvo kaj la gasto faros tion el propra instigo.

Depende de viaj fakoj kaj lerneja tipo la gasto kompreneble partoprenu viajn proprajn lecionojn. Rimarkendas, ke samideanoj ofte regas pliajn fremdlingvojn krom la internacia, do ankaux ili povas rakonti pri si mem kaj Esperanto en franca, angla aux hispana lecionoj. Aparte junaj geknaboj en la 5-a kaj 6-a klasoj (cx. 11-jaraj) gxojas apliki siajn limigitajn konojn de ekz. la angla, demandante la nomon, agxon kaj aliajn personajn detalojn.

Cetere, preskaux en cxiu klaso troveblas lernantoj, kiuj diverskiale (denaske, pro azilpeto aux militfugxo, ...) parolas plurajn lingvojn. Kial ekz. bosniano ne traduku la vortojn de via gasto el eks-Jugoslavio al sia klaso helpe de la serbokroata?

Se tute ne ekzistas komuna lingvo inter viaj gelernantoj kaj la vizitanto, vi mem povas ja traduki uzante E-on. La cxefa celo estu, ke via leciono ricxigxu per la cxeesto de la gasto, lingve, kulture aux pro interesaj rakontoj.

Kun tauxga lernogrupo eblas dum parto aux tuta leciono fari E-kurseton: Team-instruante kun la gasto vi prezentas la lingvan materialon dialoge kaj tiam grupe aux individue ekzercas kun la klaso. Ekzemple vi demandas la antauxnomon de via gasto kaj li/sxi diras gxin al vi kaj la grupo. Ripetu tiun dialogeron du, trifoje, skribu la frazon kaj respondon sur la tabulon kaj tiam vi kaj la kuninstruisto iru tra la klascxambro demandante unuopajn lernejanojn.

Logxloko kaj familia nomo povus esti la sekvaj pasxoj. Enkonduku la nombrosistemon kaj la nombrojn eble gxis cent kaj dauxrigu kun la strukturoj „agxo” kaj „gefratoj”. La lernantoj miros je la fino de via minikurso, kiom kaj kion ili jam scipovas diri.

Alia ideo estas gxustatempe alparoli gekolegojn, cxu ili ne sxatus vigligi lecionon per eksterlanda gasto. Ili ne necese devas instrui fremdlingvon. Mi bone memoras la vizitojn de István Kabók kaj Lena Karpunina. Kelkaj instruistoj de historio, politiko kaj geografio decidis „uzi” ilin por fari spontanean lecionon pri Tagxikistano respektive la situacio en eks-Jugoslavio kaj de la hungarlingva minoritato de la madjaroj. Mi organizis kadre de mia laboro liberajn lecionojn kaj tradukis esperante-germane dum la prelegoj, lumbildprezentadoj kaj postaj diskut- kaj demandorondoj. La klasoj kaj gekolegoj estis kontentaj kaj esprimis diversokaze sian surprizon, ke „cxi tiu lingvo ja vere funkcias!”

Kelkfoje oni havas lernantojn, kiuj scipovas la internacian lingvon aux havas alian komunan lingvon kun la gasto. Por iom sensxargxigi vin mem ili povas transpreni lin/sxin de vi dum certa tempo, traduki, montri la lernejon ktp. Apenaux menciendas, ke vi enkonduku la gaston al E-laborgrupo, se tiu ekzistas cxe vi.

El la multnombra aro de problemoj en la lerneja kunteksto mi alparolu nur du: Plejofte lecionoj kaj kursoj en E-o okazas ekster la normalaj instru-tempoj, do aux fruposttagmeze, kiam la grupanoj versxajne estas lacaj kaj malsataj, aux vespere, kiam partoprenantoj denove devas veni al la lernejo, kiam eble malhelas, malbonveteras ktp. Tiam montrigxas ke je E-o kiel nedeviga fako oni trovigxas sur la „libera lernomerkato”. Ankaux en kursoj de la popola altlernejo la nombro de kursanoj falas dum la monato; kaj sincere dirite: mi ne sxatus elprovi, kiom da lernantoj venus al miaj lecionoj de matematiko kaj la angla, se ili ne devus partopreni devige! Vere mi preparas la cxiulundan horon de mia laborgrupo multe pli diligente kaj varimateriale ol normalan lecionon, simple por teni la intereson kaj cxeeston.

Malfacilajxo estas la manko de kunlaborantaj kolegoj. Kutime oni jam gxojas, se ili ne atakas aux priridas onin pro la „stranga hobio”, kaj ne disvastigas la konatajn stultajxojn pri la internacia lingvo. Veki la intereson aux ecx kunlaboremon estas versxajne rara okazajxo. Tamen oni ne ignoru cxi tiun aspekton: dua e-isto en la instruistaro (aux verdlingve sperta(j) geknabo(j)) signifas grandegan helpon, kiam temas pri reciproka subtenado kaj motivigo, anstatauxado dum malsano kaj se vi planas oficiale instrui nian karan lingvon. Cxar mi auxdis kiel argumenton kontraux E-o kiel elektebla fako en la matena lernoplano, ke je morto aux grava malsano de la instruanto oni ja ne povus trovi anstatauxanton surloke por dauxrigi la instruadon.

Mi estus tre dankema al vi pro reagoj, komentoj, propraj spertoj kaj konsiloj je tiu temo. Oni ja ne devas cxiam denove re-malkovri mem la radon, sed pli bone estas ankaux profiti de la spertoj de aliuloj. Bonvolu skribi al mia privata adreso aux al la redaktoro.

Harald Schmitz,Christophstr. 10, DE-50259 Pulheim, Tel.: 02238-56089