Intervjuo kun Keefe
Hejmen ] Supren ]

 

Eduksistemo en FI
Gimnazio de ILEI
Intervjuo kun Keefe
El niaj metiejoj 95/4
El la landoj 95/4
Reagoj 95/4
Recenzoj 95/4
Forumo 95/4
Notlibro 95/4

Katalin Smidéliusz:

BEKunu, BEKdu, BEKtri, BEKkvar...

 

Konata problemo estas en nia movado la manko de bone preparitaj lingvoinstruistoj. Manke de ili en diversaj kluboj kaj E-grupoj la komencantoj seniluziigxas post kelkaj vizitoj, cxar la klubanoj aux krokodilas (kaj el tio oni malmulte lernas), aux la jam bone parolantoj klopodas dum kelkaj renkontigxoj fulmrapide "instrui" al la novuloj "la plej facilan lingvon en la mondo". Kvankam nia lingvo estas vere relative facila, ne suficxas nur por auxskulti la skemon de gxia gramatiko, sed nepre necesas praktikado de ties formoj, vortoj kaj strukturoj. Por helpi la tiutipan alproprigon de la lingvo ni malkovris versxajne bonan manieron, detale prilaboritan programon de Dennis Keefe, usonano logxanta en Francio. En Gresillon (Francio) antaux lia studsemajno ni petis lin prezenti sian kurson al la legantoj de IPR. Antaux ni sur la tabulo estis sternitaj pluraj diverskoloraj kajeroj por konvinke kredigi al ni, ke la kurso estas ampleksa, serioze prilaborita, nepre analizinda por ni lingvoinstruistoj.  

                      

 

El kio konsistas via kurso?

La tuta BEKkurso konsistas el kvar niveloj. Cxiu nivelo havas lernolibron kiun la lernanto uzas por praktiki dum la leciono, sed ankaux estos lernolibroj por studi la vortojn kaj gramatikon hejme, ekster la leciono. Plie estos ekzamenoj kiuj dauxras inter du kaj kvar horoj por cxiuj niveloj. Krom tio estos pedagogiaj lernolibroj por la gvidanto de la kurso. Do, estos entute minimume 12 libroj, el kiuj nun 6 estas pretaj, sed neniu el ili estas eldonita gxis nun pro la nekonateco de BEK

Kiom da pagxoj tio ampleksas?

Por la enlecionaj lernolibroj estas proksimume 40 pagxoj por cxiuj el la kvar niveloj, do 160  entute. Por la hejmtaskaj libroj, la BEKunu hejmtaska libro enhavas 92 pagxojn, kaj mi pensas, ke la aliaj tri hejmtaskaj libroj havos proksimume po cent pagxoj, do estos pliaj 400 pagxoj. Kaj la pedagogiaj libroj, ekzamenoj, tekstoj por venontaj kasedoj ktp.

Por komencantoj oni trovas multe da lernolibroj, kion novan prezentas via BEKkurso?

Estas, laux mi, du novajxoj. Unue, la BEKkurso estas tuta kursaro. Kiam la lernanto finas BEKunu, li povas iri rekte kaj senhezite al BEKdu. Kaj poste al BEKdu, BEKtri kaj BEKkvar. La lernanto ne bezonas atendi, cxar cxio lernenda estas tie, kiam li bezonas gxin. Kiam mi instruis en Grésillon, ekzemple, la lernantoj kiuj finis mian unuagradan kurson (BEKunu + BEKdu, dum du semajnoj), tuj kapablis rekte iri al la duagrada kurso kun aliaj lernantoj kiuj jam lernis Esperanton, en kelkaj okazoj kvin jarojn aux ecx pli. Mi ne diras per tio ke la BEKlernantoj havis samaltan nivelon! Tute ne. Tamen ili kapablis dauxrigi la lernadon en la duagrada kurso, kaj kun pli da sperto kaj praktiko ili estos same bonaj uzantoj de Esperanto kiel la aliaj kiuj komencis lerni multe pli frue. La dua novajxo konsistas el tio, ke BEK estas facile utiligebla. Speciale BEKunu kaj BEKdu. Do por la plejparto de kursgvidantoj, kiuj ne profesie instruas lingvon — kaj tiu parto en Esperantujo estas grandega — BEK estas facila. La plejparto de la kurso konsistas el demandolistoj kaj neprofesiaj instruistoj povas facile uzi tiujn demandolistojn kaj meti la kursanojn en malgrandajn grupojn por dauxrigi la praktikadon.

Kiu lingvoinstrua metodo donas la bazon de via kurso?

Dum la instrua parto de la kurso, kiam la kursgvidanto klarigas la gramatikon aux vortojn, oni povas uzi iun ajn metodon: la tradukan, rektan, agmetodan, ne gravas. La cxefa afero estas komprenigi efike kaj rapide la novan gramatikajxon. Poste, dum la praktikado mi multfoje rekomendas la Valencian Metodon. Sed tiu metodo ne estas deviga. Se la instruisto trovas alian manieron praktikigi la instruitan gramatikajxon des pli bone! Sed, la kursgvidanto cxiam devas praktikigi la lernitan gramatikon. La nova gramatiko estas praktikenda. Tiu principo de praktikado estas grava bazo de la BEKkurso. Dum pli ol 90% el la leciona tempo la gelernantoj praktikas. Dum tiu tempo ili ne lernas novajn gramatikajxojn, ili uzas nur tion, kion ili jam vidis. Mi deziras denove substreki, ke la kursgvidanto povas uzi iun ajn metodon por praktikigi, sed tiu praktikado devas plenigi preskaux la tutan tempon, kaj gxi devas okazi nur esperante — ne estas momentoj por traduki aux krokodili!  Krome, mi pensas, ke la praktikado devas esti grandparte en la manoj de la gelernantoj mem, en grupetoj, por ke ili povu maksimumigi la meznombran paroltempon.

Cxu vi prezentus la cxefajn principojn de tiu cxi metodo, versxajne ne suficxe konata ekster Hispanio?

Mi povas prezenti la Valencian Metodon jene: Post la instruado de iu grama-tikajxo, ekzemple, cxu + jes (+ ne) (la dua leciono de BEKunu), la lernantoj grupigxas en aroj da 2-5 personoj. Post la grupigxo la lernantoj faras tutan demandoliston el proksimume 20 demandoj. Tiuj demandoj cxiam uzas la novan gramatikajxon kaj reuzas la malnovajn. Dum tiu unua pasxo cxiu lernanto rajtas rigardi kaj legi la demandojn kiam ili devas respondi. Post kiam la lernantoj faras la tutan liston de demandoj unufoje, ili refaras la tutan liston duan fojon. Dum la dua fojo, tamen, nur la lernanto kiu legas la demandon rajtas rigardi la demandoliston. La aliaj devas respondi sen rigardi, tio estas, ili uzas nur sian memoron por trovi la respondon al la demandoj. Interkrampe, la procedo de la Valencia Metodo tute kontrauxstaras principojn de la Komunikativa Skolo de lingvolernado. Laux la Komunikativistoj, estas stulte kaj senmotivige starigi demandojn al lernantoj kiam la demandanto jam konas la respondon (la ideo estas: kial entute starigi demandon se vi jam scias tion, kion la respondonto diros?). Tamen, kvankam mi diplomigxis pri lingvoinstruado kie la plejparto el la lingvoistruistoj estis gxisostaj Komunikativuloj, mia propra sperto kaj ekspe-rimentoj montras iom pozitive, ke multaj lernantoj tute ne senmotivigxas pro la fakto, ke la plejparto de la demandoj en la BEKkurso havas jam konatajn respondojn. (Simpla ekzemplo, en la dua leciono estas la demando: "Cxu Madrido estas en Hispanio?"  Estas klare, ke la demandanto jam scias, ke la respondo estas jesa.) Gxuste kial la Valencia Metodo gxis nun suficxe bone funkcias uzante kontrauxkomunikativajn principojn devas klarigi la Komuni-kativa Skolo!

Kiel konsilisto pri lingvolernado por usonaj lernejoj kaj universitatoj kaj rektmetoda instruisto de Berlitz-lernejoj vi versxajne havas vastan super-rigardon pri la abunda merkato de instrumetodoj.  Cxu vian kurson vi opinias la plej bona en Esperantujo.

Ne. Por jugxi kurson oni devas unue prikonsideri la celatan lerngrupon. BEK tute ne tauxgas por infanoj, ekzemple. Gxi ne tauxgas ankaux por kursoj kiuj dauxras malpli ol cent horojn. Gxi povus esti uzata por lernantoj inter 13 kaj 18 jaroj sed mi dubas pri la efikeco, cxar cxiu lando havas sian propran eduksistemon kaj BEK eble tute ne enkadrigxos en multe el ili. BEK lamus ankaux por unu-lingvuloj kies gepatra lingvo havas nenian historian rilatan kun euxrop-devenaj lingvoj, kiaj la cxina aux japana, ekzemple. Aliflanke BEK estas tre bona solvo por la eventuala problemo, ke subite firmaoj kiel IBM aux Philips aux Sony deziras fari eksperimenton por vidi cxu Esperanto povos helpi al ili. Se iu el la firmao Microsoft telefonos al mi morgaux demandante, cxu mi povos starigi unumonatan kurson en Novjorko kiu dauxros 8 aux 10 horojn tage, mi povos tuj jese respondi. Ne estos problemo. Do en tiaj situacioj BEK estas unu el la plej bonaj kursoj. BEK estas bona kurso ankaux por multaj lokaj grupoj kiam ne estas tie profesia instruisto por gvidi la kursojn. Plie, mi hipotezas, ke BEK estas tre bona kurso por emeritoj, cxar BEK estas samtempe tre aktiviga kaj tre pensiga, do bona kurso por tiaj emeritoj kiuj sxatas lingvistike gimnas-tikigi kaj tikli la lingvocentron de la cerbo.

Kio igis vin krei propran metodon? Cxu la jam konataj ne kontentigis vin?

Fakte estis interesa hazardo. Antaux 12 jaroj, en la proksimeco de Valencio oni invitis min fari stagxon por montri la bonajn metodojn por instrui lingvon, sed du aux tri tagojn antauxe mi perdis la vocxon, mi tute ne povis paroli. Do, unue mi ne sciis kion fari. Lasi la tutan aferon mi ne volis. Mi havis alian ideon: mi skribis la demandojn kiujn oni kutime uzas, kaj poste mi donis tiujn demandojn al Ramono, al Pedro — al personoj kiuj neniam instruis — kaj petis ilin starigi la demandojn en malgrandaj grupoj dum mi povis rondiri kaj kontroli la labo­ron. Poste mi konstatis, ke tio multe pli bone funkciis, ol mia kutima "teatra" laboro. Mi konvinkigxis pri tio, ke mia vera laboro estas ne doni la plej bonan lecionon en la tuta mondo, sed trovi metodon tauxgan por neprofesiaj instruistoj, kiuj pro diversaj kauxzoj ne povas profesiigxi pri la lingvoinstruado.

Se mi bone komprenis la gruplaboron gvidas neprofesiaj esperantistoj.  Cxu vi povas esti certa pri tio, ke la respondoj, donitaj al la demandserio estas korektaj, servas progreson kaj ne misinstruas?

Felicxe Esperanto estas suficxe simpla lingvo por ke la gelernantoj povu mem kontroli la gxustecon de la respondoj, kaj kutime la gramatikajxo estas cxe la supra parto de la pagxo, do okaze de duboj oni tuj povas kontroli la gxustecon. Tamen la ebloj estas limigitaj, kaj la kunlernantoj povas atentigi unu la alian pri la eventualaj eraroj.

Cxu la grupoj estas heterogenaj aux homogenaj?

Por uzi la Valencian Metodon mi preferas homogenajn grupojn, sed ne gravas tiom, cxar cxi tiu metodo estas ege fleksebla. Cxi-jare, ekzemple, mi estis la ununura instruisto kiu restis gxis la fino de la stagxoj en la Kastelo de Grésillon.  La aliaj instruistoj jam foriris antaux la fino de la stagxoj. Pro tio mi havis, laux lingvoniveloj, la unuagradan, duagradan, kaj triagradan kursojn samtempe! Kion fari? Mi uzis la demandolistojn de la Valencia Metodo kaj la novaj lernantoj legis la demandojn dum la spertaj respondis sen rigardi. Estas tre facile legi demandojn de BEKtri kaj BEKkvar, sed estas tre malfacile, kelkfoje, respondi al tiuj demandoj. Do ecx kun tre malsamaj niveloj en la grupo, kelkfoje estas eble funkciigi grupon je kontento aux almenaux je kontenteto de cxiuj cxar tiuj kiuj havas malaltan nivelon povas legi la demandon (tre facila tasko) dum tiuj kiuj havas altan nivelon povas respondi (kelkfoje, tre malfacila tasko). Konklude, en kelkaj situacioj ecx malsamniveluloj povas sukcese partopreni la saman lecionon.

La instruista laboro estas fakte pli-malpli ripozo. Kion vi fakte faras dum viaj stagxoj?

La stagxoj, kiujn mi mem gvidas, havas duoblan celon. Unue: instrui la lingvon por veraj komencantoj kaj due: prezenti la funkciadon de la metodo. La iamaj BEK-kursanoj dum la sekva stagxo farigxas instruantoj kaj ili mem gvidas, orga-nizas la praktikadon de la lingvo. Por bone instrui laux tiu cxi metodo oni parto-prenu unu-dusemajnan stagxon, sed ankaux dum unu tago oni povas akiri suficxajn imagojn pri la metodo mem kaj poste per propraj ideoj memstare uzi la kursmaterialon. La cxefa tasko de la kursgvidantoj estas ekzercigi la gramati-kajxojn kaj ne klarigi ilin, ja cxiuj ekzercoj estas jam skribitaj kaj ordigitaj.

Cxu oni sxatas tiom da ligiteco?

Estas vere, ke estas multe da ekzercoj de la Valencia Metodo, kiuj ne lasas multe da ebleco uzi la lingvon kreive, fantazie. Sed ni konsideru, ke ecx cxe la komenco en BEKunu la duono de la ekzamenetoj (estas 26 entute) estas liberaj. Tio estas, la lernantoj skribas ion ajn, kion ili volas pri iu temo. En BEKdu la plejparto de la demandolistoj uzas tre longajn respondojn. Ne plu suficxas en BEKdu kaj tute ne suficxas en BEKtri kaj BEKkvar, ke la gelernantoj kontentigxu nur per bona gramatika respondo. Por bone respondi al demando ili devas aldoni minimume tri-kvar frazojn fantazie. Do, se en BEKunu la demando, "Cxu vi estas lernanto de Esperanto?" respondigxas per "Jes, mi estas lernanto de Esperanto."  En BEKtri, se estus la sama demando, la respondo devus esti multe pli longa laux la placxo, fantazio, scio, kaj imagpovo de la lernanto. Iu respondo al la demando "Cxu vi estas lernanto de Esperanto?" povus esti "Jes, mi estas lernanto de Esperanto. Mi eklernis Esperanton antaux tri semajnoj, kaj mi pensas, ke gxi estas facila lingvo. Mi iam lernis la rusan lingvon, sed gxi ne estas facila, tamen la instruistino kiun mi havis estas tre bona. Nun mi esperas, ke mi igxos bona parolanto de Esperanto.  Por fari tion mi devas praktiki multe kaj legi multe."

Kiuj estas la gramatikaj sxtupoj, kiujn vi nepre pritraktas dum via kurso?

En BEKunu trovigxas la gramatiko, kiun oni bezonas por esprimi sin simple. Plejparte la enhavo similas al la tradicia Cseh-kurso: simplaj frazoj, multe da cxu-demandoj, -is -as kaj -os-demandoj kun kie, kiu(j)(n), kio(n), kia(j), kiom da, kiel ktp. Estas en BEKunu nur du aux tri ekzercoj kiuj uzas subpropoziciojn, nome tiuj kiuj uzas la vortojn kial, do, kaj (pensas), ke. Tute ne tradicia tamen, estas la fakto, ke dum la leciono la prefiksoj kaj sufiksoj estas tute ne pritraktataj! Nur post leciono 30, preskaux cxe fa fino de BEKunu, komencos la lernantoj studi la esperantan morfologion en la hejmtaska libro; la instruisto neniam instruas afiksojn — ilin la lernantoj vidas hejme kaj tie ili faros proksimume 1000 ekzerc-demandojn uzante nur Esperanton.

En BEKdu trovigxas pli kompleksa gramatiko. La plejparto de tiu kurso pritraktas subpropoziciojn. Cxi tie BEK divergxas de la tradiciaj kursoj tial, ke estas abundegaj ekzercoj kiuj devas uzi subpropoziciojn en la respondoj. Ekzemple, nur por la rilataj pronomoj (kiu, kiuj, kiun, kiujn) estas kvin lecionoj kaj pli ol cent demandoj. Estas ankaux ses aliaj lecionoj por subpropozicioj uzantaj kies, por, se, por ke, kie, kien, prepozicio + rilatpronomo. Plie, en la ekzercoj pri aliaj gramatikajxoj, tiuj subpropozicioj ensxovigxas. Ekzemple, en la leciono por instrui komparacion (pli ol, tiel kiel, malpli ol ktp) estas tia ero (pri bildo de familio): Bonvolu doni al mi la nomon de la familiano, kiu estas la plej harhava! Estas notinde, ke dum la lernanto praktikas la subpropoziciojn, samtempe li revidas kaj reuzas la gramatikajxojn jam lernitajn en BEKunu. Cxiama principo de BEK estas, ke ecx lernante novajn gramatikajxojn, la lernanto devas samtempe repraktiki jam lernitajn gramatikajxojn.

En BEKtri la fokuso de la kurso sxangxigxas. Dum BEKunu kaj BEKdu la lernantoj lernas paroli Esperanton, en BEKtri kaj BEKkvar ili pristudas pli la skriban kaj legan Esperanton. Do, la lasta duono de la BEKkurso ne multe aldonas al la parolkapablo de la lernanto, sed gxi preparas lin por serioza legado, kaj malsxlosas la Vortaron PIV, kiu uzas multe da tiklaj gramatikajxoj.  BEKtri rekte atakas la alproprigon de la -ig kaj -igx sistemo de Esperanto. En BEKtri pli ol 40% el la pagxoj estas dedicxitaj al la studo de -ig kaj -igx. Trovigxas aliaj gramatikajxoj, ekzemple, estas longa kvinpagxa ekzerco pri aliaj rilat-subpropozicioj, kiaj cxio kio, cxiuj kiujn, ion kio, neniu kiu ktp. Tiuj ekzercoj helpas ripeti BEKdu kaj samtempe pliprofundigas la konon pri alispecaj rilatsubpropozicioj uzataj kiel subjektoj, rektaj objektoj, kaj cirkonstancaj komplementoj. Ankaux estas longa, eble tro teda, ekzerco pri subpropozicioj de tempordo uzante la subjunkciojn post kiam, antaux ol, kiam, kaj dum. Tiuj ekzercoj estas tamen gravaj, cxar ili glatigos la malfacilan studon de la participoj en BEKkvar. Inter la kelkfoje malfacilaj ekzercoj pri -ig kaj -igx estas aliaj multe pli simplaj ripetaj ekzercoj kiuj plejparte uzas nur la gramatikon de BEKdu. Tiuj simplaj ekzercoj estas nemalhaveblaj, cxar kvankam ili ne instruas novajn gramatikajxojn, tamen ili helpas la lernanton paroli pli kaj pli flue — alia cxefcelo de la BEKkurso.

BEKkvar estas la kulmino de la kursaro. En gxi trovigxas plejparte la participa sistemo de Esperanto. Sed kontrauxe al la plejparto de tradiciaj E-kursoj, la aktivaj kunmetitaj verboj tute ne trovigxas (tamen, ili estos menciitaj en la hejmtaska libro). Aliflanke, BEKkvar pritraktas la alian participsistemon multe pli ol multaj tradiciaj kursoj. Pli ol 50% el la ekzercoj rekte tusxas la participojn: adjektivajn, adverbajn, kaj substantivajn. Cxefe la lernanto lernas traduki el Esperanto en Esperanton la participojn. Do la lernanto rekte rilatigas tion, kion li lernis en BEKdu kaj BEKtri kun BEKkvar. Kelkaj ekzemploj klarigos la ideon: Vidante la participon dormante, la lernanto rapide tradukos dum li dormis. Kun dorminte, li pensos, post kiam li dormis, kaj kun dormonte, antaux ol li dormis. Same kun la substantivaj kaj adjektivaj participoj, kiaj mangxanta kaj mangxinta ktp. En BEKkvar, do, la lernanto lernas, ke la participa sistemo estas ege grava, kaj sen suficxe profunda kono de tiu sistemo, li, laux la filozofio de BEK, restos eterna komencanto, cxar bonaj auxtoroj uzas la participan sistemon regule, kaj en PIV, la participoj (mi ne parolas cxi tie pri kunmetitaj verboj) kaj -ig kaj -igx vortoj povas esti uzataj gxis 50-foje sur unu pagxo! Paradokse, sen suficxe profunda scio pri tiaj gramatikaj temoj, estos esperantistoj kiuj eble flue parolos, sed samtempe povas resti analfabetaj rilate la legadon de la cxefvortaro de Esperanto, por ne paroli pri tuta serio de literaturaj verkoj, kie kelkfoje abundas tiaj gramatikiloj. Łajnas al mi, ke tiu paradokso estas iom diskutinda.

Al kiuj gramatikajxoj vi dedicxis en via programo apartan atenton?

Estas multaj sed tamen eble la tri plej gravaj estas la subpropozicioj, la -ig kaj
-igx sistemo
kaj la participoj (cxefe sen la verbo esti). Mi kredas, ke en la plejparto de nuntempaj esperantaj kursoj oni ne dedicxas suficxe da atento al tiuj gramatikajxoj. Kiel vi tutprave diris antauxe: "Ne suficxas nur auxskulti la skemon de la gramatiko de Esperanto, sed nepre necesas praktikado de ties formoj, vortoj kaj strukturoj." Se estas multe da eraraj ideoj en la BEKkurso, gxi almenaux pravas kiam gxi ripetadas, emfazas kaj substrekas, ke oni bezonas multe pli da tempo por lerni kaj bone uzi tiujn tri gramatikajn elementojn ol la esperantistoj nun opinias. Pro tio, mi pensas, ke la kursoj devas dauxri eble duoble pli longe ol la nuntempaj, kaj ecx pli. Mi ne deziras diri per tio, ke E-o estas malfacila lingvo. Tute ne. Sed ni ne pensu, ke kurseto suficxas por regi la lingvon. Ne miksu la bonajn rezultojn de esperantaj lingvolernantoj, kiuj estas lingvistoj kiel John Wells aux grandaj verkistoj kiel Tolstoj, aux talentuloj kiel Georgo Kamacxo, kun la meznombra lernanto de E-o. La averagxa lernanto bezonas multe pli da enleciona helpo por alproprigi tiujn tri gramatikajxojn.

 

Via celo estas, ke la lernantoj enparkerigu la strukturojn, pretajn frazojn aux konscie uzu gramatikon?

Mia celo estas, ke cxiuj lernantoj lernu uzi la gramatikon gxis tia grado, ke ili kapablu krei novajn frazojn kaj ideojn uzante Esperanton. Mi deziras senkatenigi la gramatikan pensadon de la lernantoj.  Mi deziras, ke ili uzu la lingvon tiel, kiel ili sxatas aux volas. Sed ankaux mi pensas, ke antaux ol alveni al tiu supera libera nivelo, ili bezonas parkere lerni strukturojn kaj praktiki ili pli ol suficxe por ke tiuj strukturoj estu auxtomataj.                             (Dauxrigota)